بررسی روشهای مختلف خشک کردن گلها و برگهای تازه
بررسی روشهای مختلف خشک کردن گلها و برگهای تازه
مجله ترويجي دامپروري و کشاورزي سبزينه
نویسنده : زهره نصرآبادی، علی تهرانی فر
چکیده مقاله :
از آنجا كه خشك كردن گلها به وسيله هوا اغلب باعث بدشكلي گلها ميشود. استفاده از مواد خشككننده بهعنوان روش جايگزين توصيه ميشود. مهمترين مزيت اين روش اين است كه اين مواد آب درون بافت گياه را جذب ميكنند، در حاليكه به گلها اجازه ميدهند تا شكل و رنگ خود را حفظ كنند. اين روش براي گلهاي حساس، گلهايي كه بهسرعت پژمرده ميشوند، گلهايي كه به فرم باز بوده، درصد رطوبت بالايي داشته و يا گلبرگهاي ضخيم دارند مناسب است (3).
مناسبترين گلها براي قرار دادن در محيط خشككننده، گلهايي با ساختار ساده هستند، زيرا گلهاي پيچيده با ساختار متراكم مواد خشككننده ممكن است بين همه گلبرگها قرار نگيرند، در نتيجه گل بهصورت غير يكنواخت خشك شود. گياهان برگ گوشتي هم ممكن است قبل از خشك شدن دچار پوسيدگي شوند (18).
مهمترين مشكل اين روش، شكنندگي بافت خشك شده است، زيرا هيچ روشي براي كنترل سرعت خشك شدن وجود ندارد متن مقاله : مواد خشككننده: از آنجا كه خشك كردن گلها به وسيله هوا اغلب باعث بدشكلي گلها ميشود. استفاده از مواد خشككننده بهعنوان روش جايگزين توصيه ميشود. مهمترين مزيت اين روش اين است كه اين مواد آب درون بافت گياه را جذب ميكنند، در حاليكه به گلها اجازه ميدهند تا شكل و رنگ خود را حفظ كنند. اين روش براي گلهاي حساس، گلهايي كه بهسرعت پژمرده ميشوند، گلهايي كه به فرم باز بوده، درصد رطوبت بالايي داشته و يا گلبرگهاي ضخيم دارند مناسب است (3).
مناسبترين گلها براي قرار دادن در محيط خشككننده، گلهايي با ساختار ساده هستند، زيرا گلهاي پيچيده با ساختار متراكم مواد خشككننده ممكن است بين همه گلبرگها قرار نگيرند، در نتيجه گل بهصورت غير يكنواخت خشك شود. گياهان برگ گوشتي هم ممكن است قبل از خشك شدن دچار پوسيدگي شوند (18).
مهمترين مشكل اين روش، شكنندگي بافت خشك شده است، زيرا هيچ روشي براي كنترل سرعت خشك شدن وجود ندارد
(1_2) ماسه :
بايد ابتدا آن را با آب و مايع ظرفشويي كاملاً شستشو داد. سپس در آون Cْ120 آن را خشك كرده و 3 قاشق پارافين به ماسه گرم اضافه ميكنيم و خوب آنها را مخلوط ميكنيم بعد از سرد شدن 1 قاشق جوش شيرين و 1 قاشق سيليكاژل نرم به آن افزوده و مجدداً مخلوط ميكنيم. پارافين گرچه قدرت جذب آب را كم ميكند ولي سطوح تيز ماسه را صاف ميكند. جوش شيرين با افزايش pH باعث ثبات رنگ گل شده و سيليكاژل هم قدرت جذب آب را بالا ميبرد (5). گلهاي مناسب خشك كردن در ماسه عبارتند از: ستارهاي، نرگس، كوكب، آفتابگردان، زبان درقفا، بنفشه، گل قاصد، صدتوماني، ميخك، شمعداني، داودي، گلايل، ميمون، تاج الموك، آهار، لاله، زنبق، كروسپيس، كوكب كوهي، ياس بنفش، رزها، زنبق رشتي، لوپن، لياتريس، گل برف
(2_2) بوراکس:
كاربرد بوراكس به تنهايي باعث سفيد شدن گلها ميشود پس بايد آن را به نسبت 1:2 با ماسه نرم يا به نسبت 6:1 با آرد ذرت مخلوط كرد اين روش نسبتاً ارزان بوده و گلها طي 2ـ1 هفته خشك ميشوند. افزودن 3 قاشق نمك بدون يد به مخلوط باعث حفظ رنگ اصلي گلها ميشود(3) . ذرات آرد ذرت و ماسه ممكن است به برخي گلها چسبيده و حفراتي روي آنها ايجاد كنند (5). براي موادي غير از سيليكاژل، بسته به نوع ماده خشككننده، نوع گل، ضخامت گلبرگها، ميزان دما و رطوبت، فرايند خشك شده 3ـ1 هفته طول ميكشد خشك شدن گلبرگهاي نازك يك هفته و گلبرگها كلفت 14ـ10 روز طول ميكشد. كاربرد اينها حالت آزمون و خطا دارد، زيرا اگر گلها زياد در اين مواد بمانند دچار حالت سوختگي ميشوند. ميانگين زماني براي آرد ذرت 10 روز و براي ماسه 16 روز است
(2_3) سيليكاژل :
سیلیکاژل ، نوعی دی اکسید سیلیکون بی شکل است که بهطور مصنوعی ساخته میشود (9سیلیکاژل ظرفیت خشک کنندگی بالایی دارد ، گرانولهای نامنظم این ماده دارای حفرات ریزی هستند که سطح ویژه ای حدود 800 متر مربع در گرم ایجاد میکنند. مولکولهای آب بهصورت فیزیکی جذب منافذ آن میشوند ،درنتیجه هیچ تغییر شیمیایی رخ نداده وشکل آن هم تغییر نمیکند (9).اين ماده ميتواند تا 40 درصد وزن خود آب جذب كند. سيليكاژل تجاري داراي ذرات درشتي است كه ممكن است باعث ايجاد سوراخ در گلبرگها شود (5). نام تجاري سيليكاژل Flower-DRI است كه گرچه گران است ولي به دليل سرعت بالاي خشك كردن و حفظ رنگ اصلي گلها، صادركنندگان آن را ترجيح ميدهند (1). سيليكاژل سفيدرنگ است و برخي اوقات حاوي بلورهاي آبي رنگ كلريد كبالت است كه بهعنوان يك نشانگر براي تعيين مقدار رطوبت جذب شده عمل ميكنند. با جذب رطوبت از گلها، اين بلورها تدريجاً صورتي رنگ ميشوند. بعد از صورتي شدن سيليكاژل بايد آن را روي سيني فر پهن كرده و 3ـ2 ساعت در دماي Cْ150ـ120 گرم كرد تا رطوبت خود را از دست داده و دوباره قابل استفاده شود (3)گلهايي كه به اين روش ميتوان آنها را خشك كرد عبارتند از: ژربرا، آلاله، داودی، نرگس، زبان درقفا، انگشتانه، ادريسي، ياس بنفش، رز ، بنفشه، آهار، گل ناز، جعفري (5) روشهای خشك كردن برگها: ظاهرا خشك كردن برگها سابقه بيشتري از خشك كردن گلها دارد. در موزه انگلستان يك تاج گل رومي از برگ بوي خشك شده وجود دارد كه حدود 2000 سال قدمت دارد (5). برگها را هم مثل گلها ميتوان به وسيله جريان هوا يا قرار دادن در محيط خشككننده خشك كرد،
ولي روشهاي بهتري هم وجود دارد:
فشار همراه با گرما:
در اين روش برگها را بين دو تكه كاغذ مومي قرار داده و آن را به وسيله يك صفحه فلزي با حرارت متوسط تحت فشار قرار ميدهند، با اين روش قابليت انعطاف برگها و رنگهاي پاييزی آنها حفظ ميشود (5)
گلیسیرین:
گليسیرین يك تركيب جاذب رطوبت است كه آب را از بافت گياهي گرفته و در خود نگه ميدارد ،این توانایی نگهداری آب باعث میشود که برگهای تیمار شده قابلیت انعطاف خود را حفظ کنند (2). اين روش براي برگهاي ماگنوليا ، دارواش ، عشقه، زرشك فرنگي، اوكاليپتوس، شمشاد، راش، كامليا، بلوط و رودودندرون مناسب است (5). در اين روش ابتدا ساقه را در محلول نمك (يك قاشق نمك در يك گالن آب) براي 24 ساعت قرار ميدهند و سپس آن را درون محلول گلیسیرین حل شده در آب ولرم به نسبت حجمي 2:1 قرار ميدهند. استفاده از محلول نمكي جذب محلول گلیسیرینه را تسهيل ميكند، چون گلیسیرين غليظ تر از آب است وممکن است آوندها را مسدود کرده و باعث پوسيدگي شود (5). اگر از برگهاي جوان استفاده شود بايد برگها به طور كامل در محلول 1:1 حجمي غوطهور شده و سپس شسته شوند. بعد از 3ـ2 هفته برگها با حفظ قابليت انعطاف خود خشك ميشوند (5). اگر برگها بيش از حد در محلول بمانند، گليسرول اضافي اين عارضه عرقريزي sweating ميگويند كه طي آن قطرات آب روي برگ و ساقه به چشم ميخورد كه به گياه ظاهري نامناسب داده و شيوع بيماريهاي قارچي را هم افزايش ميدهد (2)
مومي كردن:
در اين روش ابتدا موم را ذوب كرده و سپس آن را با مقداري روغن معدني رقيق ميكنند (15)، سپس برگها را در آن فرو برده و بعد از خارج كردن تكان ميدهند تا موم اضافي بريزد. بعد براي تثبيت آنرا در يخچال ميگذارند (13)
نتیجه گیری:
با وجود هزینه زیاد روشهایی نظیر سیلیکاژل، انجماد و مایکروویو، چون کیفیت گلهای خشک شده در این روشها بهتر است، تجار جهانی این روشها را به روشهای قدیمی ترجیح میدهند. درکشور ما نیز در صورت مشارکت مراکز علمی- تحقیقاتی با مراکز صنعتی از یک سو و مشارکت بخشهای خصوصی و دولتی برای گسترش این روشها ازسوی دیگر، باعث رونق گرفتن صنعت گل خشک در ایران خواهد شد.
فهرست منابع
1- Clifford W. Collier, Jr. Preserving Flowers for Year-round Use • West Virginia University, Extension service. 2- Dubois, P. Joyce, D. 2005. Drying cut flowers and foliage. Department of Agriculture, Western Australia. 3- James C. Schmidt. Drying Flowers in a Desiccant. Horticulturist University of Illinois. 4- McPhail, K.1998. Dry Flowers For Fun Decorations. Mississippi State University, Office Of Agriculture Communication. 5- Pertuit, A. 1999. Drying flowers and perserving leaves. Extension Floriculture Specialist, Clemson University. 6- Trinklein, D. 2007. Drying Flowers and Foliage for Arrangements. Division of Plant Sciences. MU Extension, University of Missouri. 7- http://plantanswers.tamu.edu/misc/dryflrs.html. 8- http://www.cyber-north.com/gardening/dryingflowers.html 9- http://www.geejaychemicals.co.uk/silicagel.htm#SILICA%20GEL 10- http://www.hintsandthings.co.uk/workshop/dryingflowers.htm. 11- http://www.humeseeds.com/drying.htm. 12- http://www.kidsgardening.com/growingideas/projects/apr03/pg1.html. 13- http://www.mke-stuff.com/ 14- http://www.pioneerthinking.com/crafts-floral.html. 15- http://www.preservedgardens.com/glycerin-antifreeze.htm 16- http://www.save-on-crafts.com/dryintecforf.html. 17- http://www.thegardener.btinternet.co.uk/ 18- http://www.thegardener.btinternet.co.uk/desiccant.html. 19- http://www.thegardener.btinternet.co.uk/preserving.html. 20- http://www.ustpo.gov/patft.