ميوه چيكو
ویژگی های عمومی :
چیکو درختی است همیشه سبز با قامتی بر افراشته و پهن و انشعاب های کم که ارتفاع آن بین 20 - 5 متر است . البته درخت های چیکو پیوندی کوتاه تر و بین 15 - 5 متر هستند . برگ ها به صورت یک در میان و طول انها 15 - 5 سانتی متر است.
گلهای چیکو از نوع دوجنسی زنگوله مانند دارای 6 کاسبرگ ( 3 کاسبرگ در خارج و 3 کاسبرگ در داخل ) و گلبرگ ها به رنگ سبز کم رنگ مایل به سفید و پرچم برجسته و به تعداد 6 عدد است . اوج گلدهی چیکو در کشور استرالیا در تابستان است . در کشور فیلیپین گلدهی در ابتدای فصل بارندگی و در در ماهای آوریل تا ژوئن صورت می گیرد و در مکزیک گلدهی از فوریه تا مارس می باشد .
اوج گلدهی چیکو در میناب ازاواخراسفند شروع می شود و میوه در تیرماه و امرداد می رسد. البته در بقیه ماههای سال گل و میوه برروی درختان چیکو در میناب مشاهده می شود، ولی رشد وتکامل پیدا نمی کند و دراین حالت اندازه میوه تقریبا به اندازه یک نخود باقی می ماند .
گرده افشانی و تشکیل میوه 60 - 45 روز بعد از گل انگیزی در درخت چیکو گلها شروع به باز شدن می نمایند. عمل تلقیح گل ها در شب انجام میشود. از یک روز قبل از باز شدن گل تا سه روز بعد از باز شدن گل، کلاله آمادگی دانه گرده و تلقیح شدن است .
در زمان گلدهی درختان چیکو یک بو و رایحه قوی تولید می شود و دراین زمان سطح کلاله بوسیله یک مایع چسبنده پوشیده می شود .
درارقامی ازچیکو به دلیل تولید پولن کم، میوه کمی تولید می شود به این جهت این ارقام به منظور تولید میوه کافی نیاز به استفاده از حشرات گرده افشان دارند . اما بیشتر ارقام چیکو خود گشن هستند .
میوه :
میوه به شکل گرد بیضوی، به قطر 15 - 10 سانتی متر و طول 12 سانتی متر می باشد . وزن نرمال میوه ها 100 تا 400 گرم است( در بعضی از ارقام تا یک کیلو میرسد) . میوه دارای پوست نازک و صاف به رنگ قهوه ای روشن، گوشت میوه نارس به رنگ زرد تا قهوه ای روشن ، با شیرابه فراوان و سفت می باشد، ولی میوه رسیده فاقد شیرابه است و گوشت میوه به رنگ قرمز، خیلی شیرین وآبداراست و طعم اسیدی کمی دارد.
بذر به رنگ سیاه براق، دوکی شکل و حدود 2 سانتی متر طول دارد طول دوره تشکیل تا رسیدن میوه چیکو حدود 240 - 168 روز است . در کشور هندوستان این زمان شامل 3 مرحله است .
مرحله اول
، 112 روز است که قطر میوه افزایش می یابد. مرحله دوم، 28 روز است که به آن دوره انتقال گویند و مرحله سوم، 63 روز است که دراین مرحله طول میوه افزایش داشته و میوه به شکل اصلی خود می رسد. هر درخت چیکو حدود 1500 - 2500 عدد میوه تولید می کند و عملکرد محصول در هکتار 12 - 10 تن می باشد .تکثیر چیکو :
بذرهای چیکو پس از چند سال انبار شدن قادرند طی 4 - 2 هفته بعد از کاشت جوانه بزنند و درختان حاصله 10 - 6 سال بعد میوه تولید می کنند . به منظور تولید درختان یکنواخت و یک شکل از روش تکثیر غیر جنسی استفاده می کنند. مهمترین روشهای تکثیر غیر جنسی این گیاه تکثیر از طریق پیوند، خوابانیدن و قلمه زدن می باشد.
تکثیر از طریق پیوند متداول تر از بقیه روشها است . در جنوب کشور از پیوند مجاورتی و جانبی جهت تکثیر استفاده می شود. زمان مناسب عملیات پیوند زنی اواخر اسفند ماه لغایت اردیبهشت ماه می باشد. از نهال های حاصل از چیکو بذری ( رایان وکرنی ) به عنوان گیاه پایه استفاده می شود . در هوای خشک و سرد درصد موفقیت عملیات پیوند زنی و گرفتن پیوندک ها بیشتراست. تکثیردر شرایط میست به وسیله ساقه های بریده شده و برگدار چیکو که با ترکیبات ریشه زا تیمار شده باشند نیز موفقیت آمیز بوده است.
درختان چیکو حاصل از پیوند باید طی مدت 2 - 3 سال به میوه بنشینند . در کشور هند از روش پیوند مجاورتی
inarching و پیوند چوب نرم soft wood جهت تکثیر چیکو استفاده می شود .خاکهای مناسب کاشت چیکو :
چیکویک درخت مقاوم است و در محدوده وسیعی از خاک ها می تواند رشد کند. زهکشی خاک مهمترین عامل برای این درخت محسوب می شود و لایه سخت
(hardpan) در عمق خاک نباید وجود داشته باشند .چیکو در خاک های زهکش دار که درعمق 90 - 60 سانتی متری دارای سنگریزه هستند در 8 - 7 سال اول رشد خوبی دارند. اما به محض این که ریشه ها با لایه سخت تماس پیدا کردند رنگ برگ ها کم رنگ و اندازه میوه ها کوچک می شود. چیکو می تواند وجود مقادیری نمک را در خاک یا آب تحمل کند.
ایده آل ترین خاک برای چیکو خاک های رسوبی عمیق، لومی شنی و لاتریت قرمزرنگ می باشد. چیکو بعضی مواقع در بستر رودخانه های خشک با خاک های رسوبی کشت می شود .
خاک های بدون زهکش و آهک دار، خاک های چسبناک و زردرنگ برای کاشت چیکو مناسب نیست و وجود مقداری آهک درخاک باعث کاهش رنگ سبز برگ ها می شود و این قبیل گیاهان بعد از مدت کوتاهی می میرند. چیکو خاک های با
PH اسیدی تا خنثی را ترجیح می دهد .مبارزه با آفات و بیماریها :
شانکر یا بیماری صورتی به وسیله قارچ
Corticum salmonicolor ایجاد میشود باعث خشکیدگی و مرگ شاخه های چیکو می شود. بیماری لکه برگی چیکو که بوسیله قارچ Phaeopleospora indica ایجاد می شود در هندوستان و اندونزی گزارش شده است .همچنین نوع دیگری بیماری لکه برگی به وسیله قارچ
septoria sp. از فلوریدا گزارش شده است. زنگ برگ که توسط قارچ uredo sapota ایجاد می شود بضی مواقع خسارت جدی به درخت چیکو وارد می کند.بعضی از لاروهای برگخوار، سرشاخه خوار، تعدادی از شپشک ها و شته ها به قسمت های مختلف درختان چیکو حمله می کنند. مگس های میوه نیز در هنگام رسیدن میوه خسارت می زنند. سوسک های کارپوفیلوس به عنوان آفت ثانویه عمل می کنند و میوه های رسیده چیکو که توسط سایر آفات به خصوص میوه خوارها خسارت دیده اند را مورد حمله قرار می دهند و باعث فساد کامل آنها می شوند. تا کنون بیماری خاصی روی این گیاه در استان هرمزگان مشاهده نشده است .
